Per 1 februari 2024 kunt u zich weer aanmelden in onze praktijk!

Direct aanmelden!

3 mei 2023

Tics en dwang

Tics en dwang

Tics en dwanghandelingen kunnen erg op elkaar lijken, maar zijn niet hetzelfde. Wat is het verschil? Wanneer is behandeling nodig en hoe ziet deze behandeling eruit?

Tics

Tics zijn bewegingen of geluiden die je maakt zonder dat je dat wilt. Vaak zijn ze kortdurend en plotseling. Voorbeelden zijn het dichtknijpen van je ogen, trekken met je mond, schudden met je hoofd, een grimas maken, je neus optrekken, keelschrapen, grommen, snuiven, piepgeluidjes maken of woorden roepen. Tics kunnen ook ingewikkelder zijn zoals huppeltjes maken of dingen aanraken. Soms gaat het onbewust. Soms weet je wel dat je het doet, maar lukt het niet om het tegen te houden. Wanneer er sprake is van zowel verschillende motorische tics (bewegingen) als minimaal één vocale tic (geluiden), die gedurende meer dan een jaar optreden, wordt gesproken van de stoornis van Gilles de la Tourette (GTS).

Is behandeling nodig?

Tics komen vaak voor bij kinderen en gaan meestal vanzelf voorbij. Kenmerkend voor tics is dat ze over tijd vaak sterk wisselen in ernst en frequentie. Tics kunnen in de loop van de dag, week of maand in meer of mindere mate aanwezig zijn. Ook kunnen het type en het aantal aanwezige tics variëren. Soms zijn er periodes met weinig of zelfs geen tics. Vaak hoeft er niets gedaan te worden aan de tics, omdat een kind het zelf nauwelijks merkt en het ook niet altijd opvallend is voor de omgeving. Echter, soms zijn de tics zo krachtig of komen ze zo vaak voor dat ze erg hinderlijk zijn en een belemmering vormen in het dagelijks leven. Behandeling kan dan helpend zijn.

Hoe ziet behandeling eruit?

Het is belangrijk om te benadrukken dat tics niet te ‘genezen’ zijn. Het doel van behandeling is niet om de tics volledig te doen verdwijnen, maar om deze tot een niveau terug te brengen waarop ze niet meer hinderlijk zijn. Er zijn verschillende behandelmogelijkheden waaronder medicamenteuze behandeling. Kinder- en Jeugdpraktijk ‘Een Stap Voor’ geeft de voorkeur aan psycho-educatie (uitleg) en gedragstherapeutische behandeling. Er zijn twee soorten gedragstherapie effectief gebleken: habit reversal training (HRT) en exposure en responspreventie (ERP). Beiden richten zich op de vervelende gevoelens die aan een tic vooraf kunnen gaan. Bij HRT werk je aan bewustwording van de tic en het aanleren van een ‘tegenbeweging’. Dit is een onverenigbare respons die niet tegelijkertijd met de tic kán plaatsvinden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het opensperren van je ogen wanneer de tic juist het dichtknijpen van je ogen is. Bij ERP wordt gewerkt aan het langdurig tegenhouden van de tics en het concentreren op het vervelende gevoel (exposure). Bij beide methoden worden huiswerkopdrachten ingezet en worden ouders betrokken, bijvoorbeeld door thuis samen te oefenen of door tics te registreren.

Dwang

Ieder kind heeft wel eens gedachten aan nare gebeurtenissen en ieder kind laat in een bepaalde mate dwangmatig gedrag zien. Denk hierbij aan het wel of niet op de randjes tussen de stoeptegels mogen stappen. Soms zijn dwanggedachten en/of dwangmatig gedrag echter zo sterk en vaak aanwezig dat het voor belemmering in het dagelijks leven zorgt. Het gaat dan vaak samen met het vermijden van situaties om de dwanggedachten en -handelingen te voorkomen. Hierbij wordt soms gesproken van een obsessieve-compulsieve stoornis (OCS). Dwanggedachten zijn steeds terugkerende ideeën, beelden of impulsen die als intrusief (opgedrongen) en ongewenst worden ervaren en meestal voor duidelijke angst of lijdensdruk zorgen. Veel voorkomende onderwerpen zijn ongelukken of rampen, vuil, ziektes of vergif, symmetrie, religieuze zaken, het verleden, de dood en agressiviteit. Dwanghandelingen hebben vaak als doel om de angst die voortkomt uit de dwanggedachten te verminderen. Soms herkennen kinderen geen dwanggedachten, maar voeren zij dwanghandelingen uit omdat ‘het moet’, om het vervelende gevoel weg te krijgen. Veelvoorkomende dwanghandelingen zijn schoonmaakrituelen, controleren, herhalen, tellen en ordenen.

Is behandeling nodig?

Een lichte mate van nare gedachten en ritueel gedrag is normaal. Wanneer deze echter regelmatig aanwezig zijn, er vermijdingsgedrag ontstaat of het kind/het gezin lijdensdruk ervaart, dan kan behandeling aangewezen zijn. Uit onderzoek blijkt dat OCS vaak niet vanzelf overgaat en dat veel kinderen baat hebben bij behandeling.

Hoe ziet behandeling eruit?

De evidence-based behandeling van dwang bij jeugdigen is cognitieve gedragstherapie (CGT), soms in combinatie met medicatie. Bij Kinder- en Jeugdpraktijk ‘Een Stap Voor’ bieden wij psycho-educatie (uitleg) en CGT. De CGT-behandeling bestaat doorgaans uit exposure en responspreventie (ERP) en cognitieve therapie. Responspreventie is het voorkomen van dwanghandelingen. Exposure is blootstelling aan datgene wat dwanghandelingen oproept en dat niet te vermijden. Bijvoorbeeld een trapleuning aanraken (exposure) en hierna niet de handen wassen (responspreventie). Op deze manier leren kinderen dat de angst ook verdwijnt als zij de dwanghandelingen niet uitvoeren, waardoor de handelingen steeds minder nodig zijn. Bij cognitieve therapie worden de dwanggedachten besproken en wordt geprobeerd deze gedachten te veranderen of anders te interpreteren.

Het verschil tussen tics en dwang

Vaak zijn tics en dwanghandelingen goed van elkaar te onderscheiden. Het belangrijkste verschil ligt in het doel van het gedrag. Dwanghandelingen worden ingezet om angst te verminderen of te voorkomen. Tics maken dat een van tevoren gevoelde drang of sensatie verdwijnt of vermindert. Er is hierbij geen sprake van angst. Soms komen tics en dwang echter beiden voor. Twijfel je of er bij jouw kind mogelijk sprake is van tics of dwangklachten? Neem vrijblijvend contact met ons op. Wij denken graag met je mee.

Deze blog is geschreven door: Eline Schuurmans - Orthopedagoog Kinder- en Jeugdpraktijk Een Stap Voor 

 

 

 

 

delen? graag!   

Blogs die je ook interessant zult vinden

Doe-het-zelf-knop Upload verwijzing