10 augustus 2020

Cognitieve gedragstherapie, wat is dat?

Bij de behandeling van veel psychische klachten is ‘cognitieve gedragstherapie’ (ofwel: CGT) een bewezen effectieve behandelvorm. Ook bij ‘Een Stap Voor’ werken we vaak op deze manier. Het klinkt interessant, maar wat is het eigenlijk?. 

Cognitieve gedragstherapie (CGT) is niet een soort behandeling, het is meer een manier van behandelen die gericht is op het bewust worden van je ‘gekleurde bril’. Je manier van denken heeft namelijk veel effect op je gevoel, maar daardoor ook op je doen en laten. Daarnaast ga je aan de slag met het oefenen van vaardigheden en gedrag. Je gaat dus zowel aan de slag met anders leren denken, als anders leren doen. CGT is voor uiteenlopende klachten in te zetten, in dit artikel richten we ons voornamelijk op faalangstige klachten. 

Om in kaart te brengen hoe het bij iemand werkt, maken we vaak een G-schema. Hierin wordt ten eerste gekeken naar de Gebeurtenis (situatie, context), dan je Gedachte, je Gevoel(emotie) en je Gedrag (wat deed je toen?). Een voorbeeld:

Gebeurtenis	Ik heb straks een toets op school voor aardrijkskunde
Gedachte	Ik heb vast niet goed genoeg geleerd, straks haal ik een onvoldoende en dan is iedereen teleurgesteld!
Gevoel	Bang, verdrietig
Gedrag	Ik moet erg huilen en heb buikpijn, waardoor ik niet meer naar school wil

 

Zoals je in het schema ziet terugkomen, gaat het om iemand die blijkbaar erg bang is voor de toets en het halen van een onvoldoende. De Gebeurtenis wordt altijd heel feitelijk ingevuld. Bij de Gedachte begin je met het interpreteren van de situatie. Het bovenstaande kind ziet een heel spannende situatie. Maar niet iedereen ziet dit zo, een ander kind zou kunnen denken: ‘Ik heb mijn best gedaan met leren, die toets zal wel goedkomen!’. Deze gedachte zal een meer ontspannengevoel oproepen en dus ook ander gedrag. Je gedachte, gevoel en gedrag hangen dus met elkaar samen en hebben invloed op elkaar. Als je het patroon wil doorbreken, kan je op verschillende punten beginnen. We beginnen vaak bij de gedachte, maar het kan per kind verschillend zijn wat het beste werkt.

We kunnen onderscheid maken in niet-helpende-gedachten (‘Ik kan het toch niet’) en helpende gedachten (‘ik ga het gewoon proberen’). Je kan starten door de niet-helpende gedachten uit te dagen. Als een soort detective ga je onderzoeken of de gedachte die je hebt eigenlijk wel klopt. Je kan dan vragen stellen als: “Hoe weet ik dat dit zo is? Welke bewijzen heb ik voor of tegen deze gedachte? Wat zou ik als advies geven als een vriend(in) dit zou vertellen?” Of juist de vragen: “stel dat wat ik denk inderdaad zou gebeuren of klopt, wat betekent dit dan voor mij? Hoe erg zou dit zijn?”

Daarna kan je een helpende gedachte opstellen, die jou kan helpen je beter te voelen en dus ook helpt in je gedrag, bijvoorbeeld: “Ik heb voor aardrijkskunde eerder ook mooie voldoendes gehaald, ik weet dat mijn ouders het niet erg vinden als ik een onvoldoende haal”.

We kunnen ook aan de slag gaan met het veranderen van gedrag. Je gedrag heeft natuurlijk ook effect op je gevoel. Als de het kind uit het voorbeeld elke toets uit de weg gaat, zal dit op het moment zelf wel helpen, maar op de langere termijn zal hij niet leren om met de situatie om te gaan, of dat een toets maken helemaal niet zo spannend is als hij denkt! Samen gaan we op zoek naar passende stappen die jou leren met de angst om te gaan en zo kan je soms ook ervaren dat het misschien helemaal niet zo spannend was als dat je dacht!

 

Deze blog is geschreven door: Marthe Veen MSc, Orthopedagoog/kinderpsycholoog bij Een Stap Voor